Pojęcie "living will" czyli "testament życia" ma swoje korzenie w działalności ruchów na rzecz praw pacjentów i etyki medycznej. Nie ma jednego konkretnego twórcy tego terminu czy konceptu. Jednakże, idea dokumentu, który wyraża życzenia pacjenta dotyczące opieki zdrowotnej w sytuacjach, gdy nie jest w stanie sam wyrazić swoich preferencji, ewoluowała w odpowiedzi na rosnące zainteresowanie autonomią pacjenta i prawami do podejmowania decyzji dotyczących swojego leczenia.

W Stanach Zjednoczonych, koncept testamentu życia zyskał na znaczeniu w latach 60. i 70. XX wieku w kontekście ruchów na rzecz praw obywatelskich i etyki medycznej. W tym okresie pojawiły się pierwsze dokumenty, w których pacjenci mogli wyrażać swoje życzenia dotyczące leczenia na wypadek utraty zdolności do samodzielnego podejmowania decyzji medycznych.

Chociaż nie ma jednego konkretnego twórcy testamentu życia, to różne organizacje, etycy, prawnicy i działacze przyczynili się do rozwoju tego konceptu, a obecnie jest on szeroko uznawany i stosowany w wielu krajach na całym świecie.

Regulacje dotyczące testamentu życia, znane także jako living will lub advance directive, mogą różnić się w zależności od jurysdykcji. Poniżej przedstawiam ogólne informacje, ale zawsze zalecam skonsultowanie się z prawnikiem lub specjalistą ds. prawa medycznego w danym kraju w celu uzyskania najbardziej aktualnych i dokładnych informacji.

Polska

W Polsce problem “testamentu życia : pro futuro nie jest prawnie uregulowany. Polska nie ratyfikowała  Europejskiej Konwencji Bioetycznej (EKB), w której podstawową zasadą jest autonomia woli pacjenta. Artykuł 9. EKB stanowi, że życzenia pacjenta spisane w oświadczeniach typu pro futuro, do których należy też testament życia, powinny być brane pod uwagę w sytuacjach braku możliwości wyrażenia swojej woli.

Europejska Konwencja Bioetyczna (EKB) to międzynarodowy dokument opracowany przez Radę Europy, który został przyjęty w Oviedo, Hiszpania, w dniu 4 kwietnia 1997 roku. Konwencja ma na celu ochronę praw człowieka i godności ludzkiej w dziedzinie biomedycyny i nauk biologicznych.

Polskie prawo wymaga świadomej zgody pacjenta na każde postępowanie medyczne. W sytuacji, kiedy pacjent utraci możliwość podejmowania decyzji i nie ma przedstawiciela ustawowego, wtedy decyzja należy do sądu opiekuńczego.

Przykłady rozwiązań prawnych w innych krajach

• Stany Zjednoczone: W Stanach Zjednoczonych testament życia jest uznawany, ale regulacje mogą się różnić w zależności od stanu. Wiele stanów wprowadziło specjalne przepisy dotyczące dokumentów zabezpieczających decyzje medyczne, takich jak living will.

• Kanada: Kilka prowincji w Kanadzie uznaje advance directives, ale nie wszędzie są one uregulowane w jednolity sposób. Często są to dokumenty zabezpieczające decyzje medyczne, które mogą obejmować aspekty testamentu życia.

• Wielka Brytania: W Wielkiej Brytanii obowiązuje tzw. "advance decision" (wcześniejsza decyzja), która pozwala jednostkom wyrazić swoje preferencje dotyczące opieki zdrowotnej w przypadku utraty zdolności do wyrażania zgody.

• Australia: W Australii istnieją różnice pomiędzy stanami w kwestii testamentu życia. Niektóre stany uznają dokumenty zabezpieczające decyzje medyczne, które mogą obejmować aspekty związane z życiem i śmiercią.

• Niemcy: W Niemczech istnieje tzw. "Patientenverfügung" (deklaracja pacjenta), która pozwala jednostkom wyrazić swoje życzenia dotyczące opieki zdrowotnej.

• Holandia: W Holandii, dokumentem równoznacznym z "advance directive" jest często nazywane "wilsverklaring" lub "levenstestament". Ten dokument prawny umożliwia jednostkom wyrażenie swoich preferencji i instrukcji dotyczących leczenia medycznego oraz opieki kończącej życie w przypadku utraty zdolności do komunikacji lub podejmowania decyzji.

• W Belgii, odpowiednikiem "testamentu życia" jest często nazywany "verklaring inzake euthanasie" lub "verklaring betreffende de wilsverklaring inzake euthanasie". To dokument, który pozwala jednostkom wyrazić swoje życzenia dotyczące eutanazji i decyzji końcowej dotyczącej opieki zdrowotnej w przypadku, gdy nie są w stanie samodzielnie podejmować decyzji.

• 
  

Testament Życia (przykład )

Data: 

Ja, Arnold Siwy, będąc pełniącą zdrowia umysłowego i będąc świadom/a ewentualnych konsekwencji tego dokumentu, sporządzam ten testament życia w przypadku, gdybym znalazł/a się w sytuacji, w której nie będę w stanie samodzielnie wyrażać swoich preferencji dotyczących opieki zdrowotnej. Proszę, aby ten dokument był traktowany jako wyraz moich życzeń i decyzji w kwestiach medycznych.

1. Leczenie podtrzymujące życie.

Jeżeli z powodu stanu zdrowia nie będę w stanie samodzielnie oddychać, a moje życie będzie zależało od urządzeń do podtrzymywania życia, wyrażam zgodę na wyłączenie urządzeń do podtrzymywania życia, gdy sytuacja jest beznadziejna, zgodnie z opinią lekarzy.

2. Rozstrzyganie Sprawy Organów:

 W przypadku śmierci, wyrażam zgodę na donację wszystkich możliwych narządów i tkanek w celach transplantacyjnych.

3. Leczenie Bólu i Komfortu:

Wyrażam życzenie zapewnienia mi pełnego leczenia bólu oraz wszelkich środków zwiększających komfort, nawet jeśli takie środki mogą wpływać na długość mojego życia.

4. Decyzje Końcowe:

W kwestiach nieobjętych powyższymi punktami, powierzam decyzje moim bliskim [imię i nazwisko bliskiej osoby] lub, w przypadku ich braku, lekarzom, którzy będą prowadzili moją opiekę.

Oświadczam, że niniejszy testament życia został sporządzony z własnej woli i rozumu, będąc w pełni świadomym/a jego konsekwencji.

Podpis: ___________________________________

Arnold Siwy

---