Historia eutanazji
Historia eutanazji
Pojęcie eutanazji nie jest wymysłem współczesności. Pojawiło się już w starożytnej Grecji (stgr. εὐθάνατος euthánatos). Pochodzi od greckiego eu – dobry i thanatos – śmierć i używane było dla określenia lekkiej śmierci bez zbędnego cierpienia. Po raz pierwszy użył go grecki poeta Kratinos z Aten w V wieku p.n.e. w jednej z komedii dla określenia osoby doświadczającej dobrą śmierć.
Przypisywana Hipokratesowi, powszechnie uważanego za ojca medycyny, greckiemu lekarzowi żyjącemu w latach 460 -375 (lub 377) p.n.e. przysięga Hipokratesa, wyznaczające lekarzom zasady etyczne, zabrania eutanazji nawet na żądanie pacjenta.
Przysięga Hipokraresa
“Będę stosował zabiegi lecznicze wedle moich możliwości i zdolności ku pożytkowi chorych, broniąc ich od uszczerbku i krzywdy. Nikomu, nawet na żądanie, nie podam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka na poronienie. W czystości i niewinności zachowam życie swoje i sztukę swoją.”
W starożytnej Rzymie, podobnie jak w Grecji, przed przyjęciem chrześcijaństwa istniało bardzo liberalne podejście do eutanazji na życzenie i zabójstw z litości.
W średniowieczu temat eutanazji nie był podejmowany, a podejście do niego było zdecydowanie inne niż obecnie. W tym okresie dominowały wartości i normy etyczne oparte na religii, głównie chrześcijaństwie, co wpływało na społeczne i prawne podejście do kwestii życia i śmierci. Chrześcijaństwo zabraniało wszelkiej formy eutanazji.
Pojęcie i znaczenie eutanazji zmieniało się z wiekami.
W chrześcijaństwie, które stopniowo od końca IV w. stało się dominującą siłą moralną i społeczną w Europie i później w całej kulturze zachodniej życie uznawane było i nadal jest za święte, a zadanie lekarzy i opiekunów pacjentów polegało na zapewnieniu pomocy i opieki medycznej, a nie skracaniu życia. Poglądy te były zgodne z nakazami etycznymi i moralnymi, które wynikały z chrześcijańskiej nauki. Eutanazja była zakazana przez prawo kanoniczne Kościoła Katolickiego, a osoby podejrzane o podżeganie lub praktykowanie eutanazji mogły być poddane karom. Kościelne edykty wyraźnie potępiały jakiekolwiek działania, które prowadziłyby do skrócenia czy zakończenia ludzkiego życia.
Po okresie średniowiecza do problemu eutanazji powrócił w czasach renesansu jako pierwszy Francji Bacon. W 1605 roku Francis Bacon po raz pierwszy w czasach nowożytnych użył słowa eutanazja, twierdząc, że obowiązkiem lekarza jest zapewnienie pacjentowi spokojnej i łagodnej śmierci bez bólu i cierpienia. Choć z pewnością znaczenie tego słowa było dużo węższe niż w czasach współczesnych.
Znaczący wpływ na zmianę poglądów dotyczących eutanazji miał dziewiętnastowieczny niemiecki filozof Fryderyk Wilhelm Nietzsche. Jego skrajne odmienne od chrześcijańskich poglądy dotyczące sensu życia człowieka prowadziły do konkluzji, że człowiek powinien odejść z tego świata, jeśli jego życie jest dla niego źródłem bezwartościowego cierpienia.
Po II wojnie światowej nastąpiła radykalna zmiana myślenia o eutanazji. W 1948 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych wprowadziła Powszechną Deklarację Praw Człowieka, która bezwarunkowo chroni życie i godność każdego człowieka.
Tematyka związana z eutanazją powróciła w szerokiej dyskusji w latach 90 XX wieku. Dyskusje i zmiana postaw etycznych w niektórych krajach zachodnich doprowadziła do powstania ruchów społecznych dążących do liberalizacji prawa dotyczącego eutanazji w szczególności prawa do wspomaganego samobójstwa.
Pierwszym krajem, który zalegalizował eutanazję, były Holandia. Ustawa „Zakończenie życia na żądanie i wspomagane samobójstwo” została uchwalona przez parlament holenderski w kwietniu 2001 roku i weszła w życie 1 kwietnia 2002 roku. Ustawa ta wprowadziła bardzo ścisłe warunki, które muszą być spełnione, aby eutanazja była legalna. Pacjent musi cierpieć na nieznośny ból, jego choroba musi być nieuleczalna, a prośba o eutanazję musi być złożona w pełnej świadomości przez pacjenta. Wkrótce podobne ustawy wprowadziła Belgia i Luksemburg.
Obecnie eutanazja w różnej formie i w różnym zakresie jest dozwolone w kilkunastu krajach i w kilkunastu stanach USA.